Luận án Văn hóa an toàn người bệnh tại bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp năm 2012

Nội dung tài liệu: Luận án Văn hóa an toàn người bệnh tại bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp năm 2012

1. 1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG NGUYỄN CẨM HẰNG VĂN HÓA AN TOÀN NGƯỜI BỆNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐỒNG THÁP NĂM 2012 Luận văn Chuyên khoa 1 YTCC Hà Nội, ngày 12 tháng 12 năm 2012 Hà Nội, 2012
2. 2 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG NGUYỄN CẨM HẰNG VĂN HÓA AN TOÀN NGƯỜI BỆNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐỒNG THÁP NĂM 2012 Luận văn Chuyên khoa 1 YTCC Hướng dẫn khoa học: Thạc sĩ. Nguyễn Ngọc Diệp Hà Nội, ngày 12 tháng 12 năm 2012
3. i MỤC LỤC Nội dung Trang MỤC LỤC ................................................................................................................... i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... iii DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. iv DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................ iv ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................. 1 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU........................................................................................ 3 Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................... 4 1.1. Khái niệm về an toàn người bệnh ........................................................................ 4 1.2. Tỷ lệ sự cố y khoa ................................................................................................ 4 1.3. Nguyên nhân lỗi do y tế ....................................................................................... 7 1.4. Năm yếu tố nguy cơ hàng đầu trong sai sót y khoa ............................................. 8 1.5. Các giải pháp thúc đẩy ATNB ............................................................................. 9 1.6. Khái niệm về văn hóa an toàn người bệnh ......................................................... 12 1.7. Tóm Tắt .............................................................................................................. 17 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................... 18 2.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................ 18 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ..................................................................... 18 2.3. Thiết kế nghiên cứu ............................................................................................ 18 2.4. Mẫu và phương pháp chọn mẫu ......................................................................... 18 2.5. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................................ 19 2.6. Xử lý số liệu: ...................................................................................................... 19 2.7. Biến số nghiên cứu, khái niệm, thước đo, tiêu chuẩn đánh giá: ....................... 20 2.8. Đạo đức trong nghiên cứu .................................................................................. 27 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................... 29 3.1 Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu. .................................................................. 29 3.2. Xác định tỉ lệ đáp ứng tích cực của nhân viên về lãnh vực ATNB tại Khoa/Phòng ............................................................................................................... 30 3.3. Đáp ứng tích cực của nhân viên về những lãnh vực ATNB phạm vi BV .......... 35
4. ii 3.4. Xác định mức độ nhận thức chung của nhân viên về VHATNB ....................... 38 Chương 4. BÀN LUẬN ............................................................................................ 41 4.1 Độ tin cậy của thang đo đánh giá văn hóa an toàn NB tại bệnh viện ................. 41 4.2 Các lãnh vực Văn hóa ATNB tại bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp: ..................... 41 4.3. Một số tồn tại trong phương pháp nghiên cứu ................................................... 47 Chương 5. KẾT LUẬN ............................................................................................. 48 5.1 Đánh giá đáp ứng tích cực của nhân viên về lãnh vực ATNB tại Khoa/Phòng .. 48 5.2. Đánh giá đáp ứng tích cực của nhân viên về 4 lĩnh vực ATNB ở phạm vi cấp bệnh viện ................................................................................................................... 49 5.3. Mức độ nhận thức chung của NV về VHATNB ................................................ 49 Chương 6. KHUYẾN NGHỊ VÀ PHỔ BIẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............. 50 6.1. Khuyến nghị ....................................................................................................... 50 6.2. Phổ biến kết quả nghiên cứu .............................................................................. 50 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 51 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 54
5. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ATNB An toàn người bệnh VHATNB Văn hóa an toàn người bệnh BV Bệnh viện BVĐK Bệnh viện Đa khoa NVYT Nhân viên y tế CSSK Chăm sóc sức khỏe CSYT Cơ sở y tế ĐD-HS-KTV Điều dưỡng- Hộ sinh- Kỹ thuật viên ĐT Đồng Tháp ĐTNC Đối tượng nghiên cứu NV Nhân viên KCB Khám chữa bệnh UBLH Ủy ban liên hợp LĐ Lãnh đạo LS Lâm sàng NB Người bệnh KHTH Kế hoạch tổng hợp VTTTB Vật tư trang thiết bị HCQT Hành chánh quản trị NNGR Nguyên nhân gốc rễ TCKT Tài chánh kế toán
6. iv DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Biến số nghiên cứu ................................................................................... 20 Bảng 3.2. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu. ............................................. 29 Bảng 3.3.Vai trò của lãnh đạo trong ATNB .............................................................. 30 Bảng 3.4. Sự cải thiện liên tục về ATNB tại khoa ..................................................... 31 Bảng 3.5. Hoạt động nhóm tại khoa ......................................................................... 31 Bảng 3.6. Thông tin và phản hồi các sai sót ............................................................. 32 Bảng 3.7. Vai trò của nhân lực trong ATNB ............................................................ 32 Bảng 3.8. Giao tiếp cởi mở trong ATNB ................................................................... 33 Bảng 3.9. Phản ứng của NV về các sai sót tại khoa ................................................. 34 Bảng 3.10. Hoạt động nhóm liên khoa ...................................................................... 35 Bảng 3.11. Tần suất báo cáo các sai sót ................................................................... 36 Bảng 3.12. Chính sách của bệnh viện trong ATNB .................................................. 36 Bảng 3.13. Giao ca và chuyển bệnh trong BV .......................................................... 37 Bảng 3.14. Nhận thức của nhân viên trong ATNB .................................................... 38 Bảng 3.15. Nhân viên xếp loại cho ATNB của BV ................................................... 39 Bảng 3.16. Số sự kiện báo cáo trong 12 tháng qua .................................................. 40
7. v DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Tổng hợp trung bình tỉ lệ đáp ứng tích cực của NV về lãnh vực ATNB trong phạm vi khoa/ phòng ................................................................... 35 Biểu đồ 3.2. Tổng hợp trung bình tỉ lệ đáp ứng tích cực trong ATNB Phạm vi....... 38 bệnh viện. .............................................................................................. 38 Biểu đồ 3.3. Nhân viên xếp loại cho ATNB của BV ............................................. 39 Biểu đồ 3.4. Số sự kiện báo cáo trong 12 tháng qua ................................................. 40
8. vi TÓM TẮT ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU An toàn người bệnh là một thành phần quan trọng của chất lượng CSSK. Một số chuyên gia y tế cho rằng chỉ nghiên cứu về ATNB chưa đủ để ổn định chất lượng CS nếu không nghiên cứu về VHATNB để phân tích và giải quyết nguyên nhân gốc rễ của sai sót. Tạo môi trường VHATNB là việc không dễ làm và mất nhiều thời gian. VHATNB tại BVĐK Đồng Tháp thế nào vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ? Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này để tìm hiểu VHATNB tại BV, từ đó giúp LĐBVcó giải pháp giải quyết NNGR nhằm ngăn ngừa và giảm các sai sót y khoa để nâng cao chất lượng CSSK. Mục tiêu của đề tài nhằm xác định các tỷ lệ đáp ứng tích cực của NV về 7 lĩnh vực ATNB của NV phạm vi khoa /phòng, xác định các tỷ lệ đáp ứng tích cực của NV về 4 lĩnh vực ATNB ở phạm vi BV, xác định mức độ nhận thức chung của NV về VHATNB. Phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang với cở mẫu 400 Nhân viên y tế của BV. Qua kết quả khảo sát 42 tiểu mục đo lường 12 lãnh vực về VHATNB cho thấy lãnh vực manh của BV là vai trò của lãnh đạo trong ATNB (80%), cải thiện liên tục về ATNB (75%), hoạt động nhóm trong khoa (75%), chính sách của bệnh viện trong ATNB(78%), hoạt động nhóm liên khoa (78%), nhận thức về ATNB của nhân viên (79%). Lãnh vực yếu của BV là thông tin và phản hồi các sai sót (57%), vai trò của nhân lực (53%), giao tiếp cởi mở trong ATNB (30%), phản ứng với các sai sót (28,7%), giao ca và chuyển bệnh (68%). Tần suất báo cáo sai sót (4,1%). 85% nhân viên xếp loại ATNB của BV ở mức độ chấp nhận; 57,5% nhân viên không báo cáo sai sót trong 12 tháng qua. Từ kết quả nghiên cứu, chúng tôi đã đề xuất các khuyến nghị tới Ban giám đốc nhằm cải thiện nền VHATNB để phòng ngừa sai sót trong công tác CSSK nâng cao hiệu quả hoạt động của Bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp.
9. 1 ĐẶT VẤN ĐỀ ATNB là tránh và phòng ngừa tổn thương cho NB hoặc sự kiện bất lợi trong quá trình chăm sóc [10]. An toàn người bệnh trong điều trị là mục tiêu trên hết của tất cả thầy thuốc trên thế giới. Trách nhiệm chủ yếu của các CSYT là giúp cho mọi người có được sức khỏe hoặc trở về với sự khỏe mạnh. Để làm được điều này, các CSYT phải mang đến cho NB sự chăm sóc an toàn và phù hợp [5]. Văn hoá an toàn người bệnh được Hiệp hội chăm sóc y tế và an toàn của Vương quốc Anh định nghĩa là những giá trị, thái độ, nhận thức, năng lực và mô hình hành vi của mỗi cá nhân cán bộ y tế hay của cơ sở y tế. Những đặc điểm này xác định trách nhiệm và sự cam kết của một tổ chức chăm sóc sức khoẻ trong việc đảm bảo an toàn người bệnh [12]. Các tiêu chuẩn an toàn của UBLH nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của văn hóa an toàn. Một môi trường văn hóa an toàn được mô tả như sau: báo cáo thường xuyên và bàn luận thoải mái về các sự cố, phân tích sai sót, phản hối đến người phát biểu ý kiến, giúp đở nhân viên liên quan đến sự cố, trao đổi thông tin với NB về kết quả điều trị kể cả những sự việc xảy ra ngoài dự kiến, làm việc heo nhóm, chủ động đánh giá rủi ro và ngăn ngừa sai sót, để NB trở thành một thành viên tích cực trong đội ngũ nhân viên điều trị [4]. Tổ chức có VHAT tích cực đặc trưng bằng sự giao tiếp dựa trên lòng tin lẫn nhau, mọi người cùng nhận thức được sự quan trọng của an toàn và tin tưởng vào tính hiệu quả của các biện pháp phòng ngừa. Tại Hoa Kỳ, cường độ và tác động của sai sót trong CSSK đã không được đánh giá cao cho đến những năm 1990, Viện Y Học (IOM) phát hành một báo cáo về ATNB. Trong báo cáo này cho các số liệu thống kê đáng kinh ngạc từ 44.000 đến 98.000 ca tử vong có thể ngăn ngừa hàng năm do lỗi y tế trong BV, 7.000 trường hợp tử vong có thể ngăn ngừa liên quan đến lỗi của thuốc [18]. Năm 2000 một nghiên cứu ở Úc cho thấy 18.000 người chết hàng năm từ các sai sót y tế [19]. Nhóm chuyên gia y tế tại Anh thực hiện nghiên cứu trong tháng 6 năm 2000 ước tính rằng hơn 850.000 sự cố gây tổn hại cho sức khỏe NB tại các bệnh viện ở Anh mỗi năm và cho thấy trung bình 40 sự cố một năm góp phần cho tử vong của NB [21]. Năm 2004 Canada phát hiện ra rằng các sai sót
10. 2 xảy ra trong hơn 7% nhập viện, và ước tính có 9.000 đến 24.000 người Canada chết hàng năm do lỗi y tế [22]. Các nghiên cứu về ATNB hiện nay đề cập đến việc xác định các tỉ lệ nguy cơ, sự cố ATNB hay tìm hiểu xác định nguyên nhân đưa đến các sự cố và đề ra các giải pháp [9] [16]. Tuy nhiên có nhiều ý kiến của các chuyên gia cho rằng chỉ có thực hiện nghiên cứu đó chưa đầy đủ để ổn định ATNB vững chắc nếu không phân tích và giải quyết NNGR. Năm 2004, Cơ quan Nghiên cứu chăm sóc sức khoẻ và chất lượng (Agency for Healthcare Research and Quality: AHRQ) của Mỹ tiến hành khảo sát VHATNB, một cuộc khảo sát NV được tiến hành giúp các BV đánh giá văn hóa an toàn trong tổ chức của họ [23]. Để đáp ứng yêu cầu của các bệnh viện muốn so sánh kết quả khảo sát của họ với những bệnh viện khác về VHATNB, Năm 2007 AHRQ đã phát hành “số liệu so sánh khảo sát bệnh viện về VHATNB “ số liệu bắt đầu từ khảo sát 382 bệnh viện Mỹ sau đó cập nhật hàng năm. Năm 2012 AHRQ đã có báo cáo dữ liệu khảo sát 1.128 bệnh viện và 567.703 Nhân viên [24] Hiện nay nhiều nước nhiều nước trên thế giới như Bỉ, Nhật, Đài Loan đã sử dụng phương pháp và bộ công cụ của AHRQ phát hành miễn phí và sử dụng cơ sở dữ liệu so sánh của AHRQ cho thấy sự quan tâm này càng lớn của các cơ quan CSSK về lãnh vực VHATNB [23]. Tại Việt Nam chưa có nghiên cứu về VHATNB. Đồng Tháp đã có một nghiên cứu số tổng quan về ATNB, nhưng chưa thật sự có nghiên cứu nào về VHATNB. Hiện nay VHATNB tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp thế nào vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ? Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm giúp LĐBV cải tiến sự an toàn cho NB có nhu cầu khám chửa bệnh tại bệnh viện.