Luận án Khảo sát về vấn đề mất ngủ trên bệnh nhân vảy nến thể thông thường

Nội dung tài liệu: Luận án Khảo sát về vấn đề mất ngủ trên bệnh nhân vảy nến thể thông thường

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA Y DƯỢC -------------***------------- NGUYỄN THỊ THỦY KHẢO SÁT VỀ VẤN ĐỀ MẤT NGỦ TRÊN BỆNH NHÂN VẢY NẾN THỂ THÔNG THƯỜNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH Y ĐA KHOA HÀ NỘI – 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA Y DƯỢC -------------***------------- Người thực hiện: NGYỄN THỊ THỦY KHẢO SÁT VỀ VẤN ĐỀ MẤT NGỦ TRÊN BỆNH NHÂN VẢY NẾN THỂ THÔNG THƯỜNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH Y ĐA KHOA Khóa: QH.2014.Y Người hướng dẫn: 1. Ths.Bs ĐINH HỮU NGHỊ 2. TS VŨ NGỌC HÀ HÀ NỘI - 2020
3. LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành khóa luận, tôi đã nhận được sự dạy bảo tận tình của các thầy cô, sựgiúpđỡ của bạn bè, sự động viên to lớn của gia đình và người thân. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, Bộ môn Liên chuyên khoa Khoa Y Dược Đại học Quốc Gia HàNội,Ban Giám Đốc Bệnh viện Da liễu Trung ương đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu xắc tới Ths.Bs Đinh Hữu Nghị và TS Vũ Ngọc Hà, là những người thầy tận tâm đã trực tiếp hướng dẫnvàgiúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và làm khóa luận. Tôi vô cùng cảm ơn các thầy cô giáo trong bộ môn Da liễu, và các anh chị ở phòng khám chuyên đề các bệnh tự miễn Bệnh viện Da liễu Trung Ương, đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và làm khóa luận. Sau cùng, tôi xin ửg i lời biết ơn tới bố mẹ, toàn thể gia đình và bạn bè, những người thân yêu đã khích lệ tinh thần, giúp đỡ tôi về mọi mặt để yên tâm học tập. Một lần nữa xin được trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 22 tháng 05 năm 2020 Sinh viên Thủy NGUYỄN THỊ THỦY
4. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT PASI : Psoriasis Area and Severity Index OSA : Obstructive Sleep Apnea PSQI : Pittsburgh Sleep Quality Index HLA : Human Leucocyte Antigen DLQI : Dermatology Life Quality Index
5. MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................................. 1 Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................................. 3 1.1. Vảy nến thể thông thường..................................................................................... 3 1.1.1. Đại cương bệnh vảy nến ................................................................................... 3 1.1.2. Sinh bệnh học ................................................................................................... 3 1.1.3. Đặc điểm lâm sàng bệnh vảy nến ...................................................................... 4 1.1.4. Đặc điểm cận lâm sàng bệnh vảy nến ................................................................ 5 1.1.5. Đánh giá mức độ nặng của bệnh vảy nến thể thông thường. .............................. 6 1.1.6. Điều trị ............................................................................................................. 7 1.2. Rối loạn tâm thần ở bệnh nhân vảy nến ............................................................... 8 1.2.1. Rối loạn lo âu ................................................................................................... 8 1.2.2. Trầm cảm ......................................................................................................... 9 1.2.3. Rồi loạn ăn uống ............................................................................................. 10 1.2.4. Rối loạn nhân cách ......................................................................................... 10 1.2.5. Rối loạn tình dục ............................................................................................ 11 1.2.6. Lạm dụng và phụ thuộc chất ........................................................................... 11 1.1.7. Các nghiên cứu ....11 1.3. Rối loạn giấc ngủ trong vảy nến ......................................................................... 11 1.3.1. Nguyên nhân, yếu tố ảnh hưởng ...................................................................... 12 1.3.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán một số rối loạn giấc ngủ thường gặp ............................ 16 1.3.3. Công cụ đánh giá rối loạn giấc ngủ ................................................................. 18 1.3.4. Các nghiên cứu ............................................................................................... 18 CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................ 20 2.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 20 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn........................................................................................ 20 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ .......................................................................................... 20 2.1.3. Tiêu chuẩn chẩn đoán ..................................................................................... 20 2.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 21 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................................ 21 2.2.2. Chọn mẫu và cỡ mẫu ...................................................................................... 21
6. 2.2.3. Sơ đồ quy trình nghiên cứu ............................................................................. 22 2.2.4. Các biến số nghiên cứu ...23 2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ...................................................................... 27 2.4. Phương pháp ửx lý số liệu ................................................................................... 27 2.5. Sai số và khống chế sai số.................................................................................... 27 2.6. Đạo đức nghiên cứu ............................................................................................ 28 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ .............................................................................................. 28 3.1. Mô tả đặc điểm lâm sàng bệnh nhân vảy nến thông thường ............................. 28 3.2. Rối loạn giấc ngủ trên bệnh nhân vảy nến ......................................................... 31 CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ............................................................................................. 38 4.1. Đặc điểm lâm sàng bệnh nhân vảy nến thể thông thường ... 38 4.1.1. Phân bố bệnh nhân theo giới ...38 4.1.2. Phân bố bệnh nhân theo tuổi 38 4.1.3. Đặc điểm đối tượng ..............39 4.1.4. Mức độ nặng vảy nến của bệnh nhân theo điểm PASI ... .39 4.1.5. Phương pháp điều trị vảy nến mà bệnh nhân đang sử dụng .40 4.2. Rối loạn giấc ngủ trên bệnh nhân vảy nến 40 4.2.1. Đặc điểm giấc ngủ chung của các bệnh nhân vảy nến . ...40 4.2.2. Nguyên nhân gây mất ngủ... .41 4.2.3. Mối liên quan của mức độ ặng vảy nến đến rối loạn giấc ngủ... ..............43 4.2.4. Mối liên quan giữa mức độ nặng vảy nến đến mức độ nặng của rối loạn giấc ngủ . ... ..43 4.2.5. Mối liên quan giữa nhóm tuổi bệnh nhân và rối loạn giấc ngủ 44 4.2.6. Mối liên quan giữa triệu chứng ngứa và rối loạn giấc ngủ ..............45 4.2.7. Mối liên quan giữa triệu chứng đau khớp và rối loạn giấc ngủ 45 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN ............................................................................................. 47 CHƯƠNG 6: KHUYẾN NGHỊ ..................................................................................... 49 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
7. DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Đặc điểm đối tượng .................................................................. 29 Bảng 3.2: Đặc điểm triệu chứng cơ năng của bệnh .29 Bảng 3.3: Mức độ nặng của vảy nến ......................................................... 29 Bảng 3.4: Phương pháp điều trị vảy nến mà bện nhân đang sử dụng ......... 30 Bảng 3.5: Đặc điểm giấc ngủ chung ... .41 Bảng 3.6: Nguyên nhân gây mất ngủ trên bệnh nhân vảy nến ................... 32 Bảng 3.7: Mối liên quan giữa mức độ ặng vảy nến đến rối loạn giấc ngủ . 33 Bảng 3.8: Mối liên quan giữa mức độ nặng vảy nến đến mức độ nặng của rối loạn giấc ngủ .34 Bảng 3.9: Mối liên quan giữa tuổi bệnh nhân và rối loạn giấc ngủ 35 Bảng 3.10: Mối liên quan giữa triệu chứng ngứa và rối loạn giấc ngủ .....36 Bảng 3.11: Mối liên quan giữa triệu chứng đau khớp và rối loạn giấc ngủ..37 DANH MỤC HÌNH 3.1: Phân bố bệnh nhân theo giới 28 3.2: Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi ..28
8. 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Vảy nến là một bệnh viêm da mạn tính, tiến triển từng đợt, dai dẳng suốt đời. Bệnh ảnh hưởng nhiều tới thể chất, tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bệnh vảy nến thường gặp ở Việt Nam và các nước trên thế giới với tỷ lệ mắc khoảng 2 – 3% tùy theo từng khu vực. Có khoảng 20% bệnh nhân có mức độ bệnh từ vừa đến nặng [1]. Bệnh vảy nến có hình thái lâm sàng đa dạng, hay gặp nhất là vảy nến thể mảng, chiếm tới 80 – 90%. Ngoài các thương tổn da, trong vảy nến còn có các thương tổn khớp, tổn thương móng và các triệu chứng toàn thân khác. Bệnh nhân vảy nến có nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa (béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường), bệnh lý tim mạch Đặc biệt là bệnh nhân vảy nến dễ mắc các bệnh lý tâm thần như trầm cảm, lo âu, rối loạn giấc ngủ, rối loạn tình dục hơn các bệnh lý da khác. Hiện nay, vảy nến được coi là một bệnh da tâm thể. Bệnh nhân vảy nến có tỷ lệ cao mắc các rối loạn về tâm thần, theo Kumar và cộng sự báo cáo có 84% bệnh nhân vảy nến có bệnh lý tâm thần đi kèm [46]. Rối loạn giấc ngủ và rối loạn về tình dục là hai bệnh lý hay gặp nhất, theo báo cáo của Shutty và cộng sự năm 2013, thì có tới 81,8% bệnh nhân nghiên cứu có chất lượng giấc ngủ kém [2]. Tổn thương da của vảy nến, phối hợp với các bệnh lý tâm thần đồng mắc khiến cho chất lượng cuộc sống của bệnh nhân vảy nến bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Thậm chí nhiều bệnh nhân vảy nến có biểu hiện của lo âu, rối loạn cảm xúc lưỡng cực, trầm cảm nặng dẫn tới hành vi tự sát. Hiện nay, việc điều trị bệnh vảy nến đã có nhiều tiến bộ với nhiều phương pháp điều trị như thuốc bôi, ánh sáng trị liệu, thuốc đường toàn thân kinh điển điều trị vảy nến như Methotrexat hay vitamin A acid và mới đây
9. 2 nhất là các thuốc sinh học. Nhờ vậy, bệnh nhân vảy nến có thể kiểm soát bệnh tốt hơn. Tuy nhiên, tại Việt Nam, vẫn chưa có nghiên cứu nào về sự phối hợp giữa vảy nến và các bệnh lý tâm thần, cũng như ảnh hưởng qua lại giữa chúng, đặc biệt là về bệnh lý phổ biến như rối loạn giấc ngủ, một trong những vấn đề thường gặp nhất với nhiều tác hại có thể gặp như làm tăng lo âu, trầm cảm, giảm chất lượng cuộc sống. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài: “Rối loạn giấc ngủ trên bệnh nhân vảy nến thể thông thường” với hai mục tiêu sau: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng bệnh nhân vảy nến thể thông thường đến khám tại Bệnh viện Da liễu Trung ương từ tháng 1/2020 đến tháng 4/2020. 2. Mô tả tình trạng rối loạn giấc ngủ trên bệnh nhân vảy nến thể thông thường và một số yếu tố liên quan.
10. 3 Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Vảy nến thể thông thường 1.1.1. Đại cương bệnh vảy nến Bệnh vảy nến đã được biết đến từ rất lâu. Hippocrate (năm 460 - 375 trước công nguyên) miêu tả bệnh vảy nến như là tình trạng da có vảy và đặt tên là "Lopoi". Ở Việt Nam Giáo sư Đặng Vũ Hỷ là người đầu tiên gọi tên bệnh là vảy nến [1], [3]. Vảy nến là một trong số những bệnh da viêm thường gặp nhất, bệnh xảy ra trên toàn thế giới. Tỷ lệ mắc bệnh khác nhau tuỳ theo từng quốc gia nhưng gặp nhiều nhất ở vùng Cápca, tùy theo các báo cáo, thay đổi từ 0,1% - 11,8%. Ở Việt Nam, theo Nguyễn Xuân Hiền và cộng sự, vảy nến chiếm 6,44% bệnh nhân da liễu ở Viện Quân Y 108 [3]. Nghiên cứu của Trần Văn Tiến tại Viện Da liễu Trung ương có 134 bệnh nhân vảy nến đến điều trị nội trú trong thời gian từ tháng 3 - 1999 đến 8 - 2000, chiếm tỉ lệ 12,04% [4]. Tỉ lệ mắc bệnh ở nam thường lớn hơn nữ, có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào, nhưng không thường gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi. 1.1.2. Sinh bệnh học Đến nay căn nguyên của bệnh vẫn chưa được biết rõ nhưng người ta thấy các yếu tố liên quan chính: Di truyền, rối loạn miễn dịch, môi trường. a. Di truyền Nhiều nghiên cứu cho thấy có sự chênh lệch khá rõ giữa các type HLA ở tế bào bệnh nhân vảy nến. Các type HLA thường gặp là HLA - B13, - B17, - B27, - B39, - B57, - Cw6. b. Rối loạn miễn dịch