Đề tài Chăm sóc sức khỏe ban đầu theo nguyên lý y học gia đình dành cho bác sĩ công tác tại trạm y tế xã

Nội dung tài liệu: Đề tài Chăm sóc sức khỏe ban đầu theo nguyên lý y học gia đình dành cho bác sĩ công tác tại trạm y tế xã

1. BỘ Y TẾ DỰ ÁN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NHÂN LỰC Y TẾ PHỤC VỤ CẢI CÁCH HỆ THỐNG Y TẾ HÀ NỘI 2017 CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO LIÊN TỤC “CHĂM SÓCHÀ SỨC NỘI 2017 KHỎE BAN ĐẦU THEO NGUYÊN LÝ Y HỌC GIA ĐÌNH DÀNH CHO BÁC SĨ HÀCÔNG NỘI 2017TÁC TẠI TRẠM Y TẾ XÃ HÀ NỘI 2017 HÀ NỘI 2017 HÀ NỘI 2017 HÀ NỘI 2017 HÀ NỘI 2017 HÀ NỘI 2017 HÀ NỘI 2017
2. MỤC LỤC CHƯƠNG I: KHUNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO LIÊN TỤC “CHĂM SÓC SỨC KHỎE BAN ĐẦU THEO NGUYÊN LÝ Y HỌC GIA ĐÌNH” CHO BÁC SĨ CÔNG TÁC TẠI TRẠM Y TẾ XÃ ...4 Giới thiệu chương trình: .......................................................................................... 5 Mục tiêu khóa học: .................................................................................................. 5 Đối tượng, yêu cầu đầu vào đối với học viên: ........................................................ 6 Khung năng lực cơ bản của Bác sĩ công tác tại Trạm Y tế xã theo nguyên lý Y học gia đình: ................................................................................................................................. 6 Chương trình đào tạo: ............................................................................................ 15 Tài liệu dạy học: .................................................................................................... 21 Phương pháp dạy – học: ........................................................................................ 21 Tiêu chuẩn giảng viên và trợ giảng: ...................................................................... 21 Thiết bị, học liệu cho khóa học: ............................................................................ 21 Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình .......................................................... 22 Phương pháp đánh giá và cấp chứng chỉ đào tạo .................................................. 26 Cách thức tổ chức thi cuối khóa ............................................................................ 26 Đánh giá sau đào tạo ............................................................................................. 27 Giá trị của chứng chỉ: ............................................................................................ 27 Kết quả đầu ra ....................................................................................................... 27 CHƯƠNG II: KHUNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO LIÊN TỤC CHO GIẢNG VIÊN GIẢNG DẠY KHÓA HỌC “CHĂM SÓC SỨC KHỎE BAN ĐẦU THEO NGUYÊN LÝ Y HỌC GIA ĐÌNH” CHO BÁC SĨ CÔNG TÁC TẠI TRẠM Y TẾ XÃ ............... 31 Giới thiệu chương trình: ........................................................................................ 33 Mục tiêu khóa học: ................................................................................................ 33 Đối tượng, yêu cầu đầu vào đối với học viên: ...................................................... 35 Chương trình đào tạo ............................................................................................. 35 Tài liệu dạy - học: .................................................................................................. 43 Phương pháp dạy – học: ........................................................................................ 43 Tiêu chuẩn giảng viên và trợ giảng: ...................................................................... 43 Thiết bị, học liệu cho khóa học ............................................................................. 43 Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình .......................................................... 44 Phương pháp đánh giá và cấp chứng chỉ đào tạo .................................................. 46 Cách thức tổ chức thi cuối khóa ............................................................................ 47 2
3. Đánh giá sau đào tạo ............................................................................................. 47 Giá trị của chứng chỉ: ............................................................................................ 48 Kết quả đầu ra ....................................................................................................... 48 CHƯƠNG III: PHỤ LỤC ........................................................................................... 53 1. Tài liệu tham khảo ................................................................................................. 54 2. Đánh giá trước và sau đào tạo ............................................................................... 54 3. Danh mục trang thiết bị phục vụ đào tạo lý thuyết và thực hành tiền lâm sàng, thực hành lâm sàng cho chương trình đào tạo liên tục “Chăm sóc sức khỏe ban đầu” cho Bác sĩ công tác tại Trạm Y tế xã ............................................................................................................. 64 3
4. CHƯƠNG I KHUNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO LIÊN TỤC “CHĂM SÓC SỨC KHỎE BAN ĐẦU THEO NGUYÊN LÝ Y HỌC GIA ĐÌNH” CHO BÁC SĨ CÔNG TÁC TẠI TRẠM Y TẾ XÃ 4
5. Giới thiệu chương trình: Tên chương trình: Chương trình đào tạo liên tục "chăm sóc sức khoẻ ban đầu theo nguyên lý y học gia đình" cho bác sĩ công tác tại trạm y tế xã. Loại hình: Đào tạo liên tục Chuyên ngành: Y học gia đình Thời gian đào tạo: 3 tháng Chứng chỉ sau hoàn thành khóa học: Chứng chỉ "Chăm sóc sức khoẻ ban đầu theo nguyên lý Y học gia đình" Đối tượng: Bác sĩ đa khoa đang công tác tại trạm y tế xã trên qui mô cả nước. Mục tiêu khóa học: 2.1 Mục tiêu khóa học 1. Thể hiện sự chấp nhận tầm quan trọng của chăm sóc toàn diện – liên tục và tổng thể theo mô hình Y học gia đình trong quá trình chăm sóc sức khỏe tại địa phương. 2. Sử dụng các kỹ năng phù hợp để giải quyết một số tình huống lâm sàng, cấp cứu thường gặp trong chăm sóc ngoại trú tại địa phương trên cơ sở sử dụng được 6 nguyên lý Y học gia đình vào chăm sóc người bệnh một cách toàn diện trên cả 3 khía cạnh thể chất – tinh thần – xã hội. 2.2 Mục tiêu bài học 2.2.1 Kiến thức: 1. Trình bày được các đặc trưng của chuyên ngành Y học gia đình so với các chuyên ngành khác. 2. Mô tả vai trò và phạm vi hoạt động của Y học gia đình trong hệ thống y tế quốc gia. 3. Trình bày được cách quản lý sức khoẻ và giải quyết các vấn đề sức khoẻ thường gặp tại cộng đồng theo nguyên lý y học gia đình 2.2.2 Thái độ: 1. Thể hiện sự chấp nhận tầm quan trọng của chăm sóc toàn diện – liên tục và tổng thể theo mô hình Y học gia đình trong quá trình chăm sóc sức khỏe tại địa phương. 2.2.3 Kỹ năng: 1. Sử dụng được 6 nguyên lý Y học gia đình vào chăm sóc người bệnh một cách toàn diện trên cả 3 khía cạnh thể chất – tinh thần – xã hội. 5
6. 2. Thực hiện tốt việc xây dựng mối quan hệ giữa bác sĩ với bệnh nhân, với cộng đồng và với đồng nghiệp. 3. Sử dụng hiệu quả công cụ hỗ trợ trong chăm sóc sức khỏe theo y học gia đình. 4. Sử dụng các kỹ năng phù hợp để giải quyết một số tình huống lâm sàng, cấp cứu thường gặp trong chăm sóc ngoại trú tại địa phương. 5. Tổ chức được quản lý sức khỏe toàn diện – liên tục cho người dân sinh sống tại địa phương. Đối tượng, yêu cầu đầu vào đối với học viên: 1. Bác sĩ đa khoa công tác tại tuyến y tế cơ sở có kinh nghiệm ít nhất 2 năm và có chứng chỉ hành nghề. 2. Đủ điều kiện tham gia toàn bộ khóa học. 3. Có cam kết tiếp tục làm việc tại đơn vị y tế ít nhất 18 tháng sau khi được cấp chứng chỉ "Chăm sóc sức khoẻ ban đầu theo nguyên lý Y học gia đình". Khung năng lực cơ bản của Bác sĩ công tác tại Trạm Y tế xã theo nguyên lý Y học gia đình: 4.1 Cơ sở xây dựng yêu cầu khung năng lực 4.1.1 Các văn bản pháp quy - Chức năng nhiệm vụ của TYTX theo Thông tư số 33/2015/TT-BYT - Quyết định số 1568/2016/QĐ-BYT về nhân rộng và phát triển mô hình phòng khám BS gia đình tại Việt Nam giai đoạn 2016-2020 - Quyết định 1854/2015/QĐ-BYT phê duyệt Chuẩn năng lực bác sỹ đa khoa - Quyết định số: 1352/QĐ-BYT ngày 21 tháng 4 năm 2012 của Bộ Y tế về chuẩn năng lực cơ bản của điều dưỡng Việt Nam - Quyết định 342/2014/QĐ-BYT về chuẩn năng lực cơ bản của Hộ sinh Việt Nam 4.1.2 Chuẩn năng lực trong nước và quốc tế cho các loại hình cán bộ chuyên môn làm việc ở TYTX: - Yêu cầu chuẩn đầu ra của dược sỹ trung cấp, y sỹ của một số các trường Trung cấp, cao đẳng y ở Việt Nam - Chiến lược phát triển các đội CSSK ban đầu cho hệ thống y tế dựa trên CSSK ban đầu (Primary Health Care-Based Health Systems Strategies for the Development of Primary Health Care Teams) của WHO 2009. 6
7. - Yêu cầu năng lực đầu ra của các chương trình đào tạo internship cho bác sỹ đa khoa ở các nước: Thái Lan, Malaysia, Canada, Bỉ. - The European definition of GP/family medicine- WONCA EUROPE 2011 4.1.3 Nguyên tắc tiếp cận xây dựng chuẩn năng lực Chuẩn năng lực của mỗi loại cán bộ y tế ở TYTX được xây dựng dựa trên cơ sở cụ thể hóa Chuẩn năng lực chung của BS ĐK, Điều dưỡng và Hộ sinh Việt Nam và yêu cầu nhiệm vụ của TYTX theo nguyên lý y học gia đình tương ứng với yêu cầu chức năng nhiệm vụ chung của TYTX với nguyên tắc chung là phải đảm bảo sao cho năng lực của toàn đội ngũ cán bộ ở TYTX đáp ứng được với yêu cầu CSSKBĐ của người dân theo nguyên tắc chính sau đây: - Luôn lấy sức khỏe gia đình và cộng đồng làm trung tâm trong các hoạt động CSSK - Đề cao năng lực trong phòng bệnh và nâng cao sức khỏe, đảm bảo chăm sóc sức khỏe một cách kịp thời, liên tục và toàn diện - Hoạt động cung ứng các dịch vụ y tế phải được thực hiện với sự phối hợp, hợp tác của toàn bộ đội ngũ cán bộ của TYTX và sử dụng hiệu quả tối đa các nguồn lực sẵn có. - Có năng lực trong vận động sự tham gia của của chính quyền, ban ngành liên quan và cộng đồng trong các hoạt động CSSK ban đầu và nâng cao sức khỏe - Khung năng lực cơ bản này được xây dựng dựa trên cơ sở « Chuẩn năng lực BS đa khoa », điều chỉnh cho phù hợp với năng lực cần thiết của BS gia đình để xây dựng chương trình bồi dưỡng YHGĐ 3 tháng. Ngoài ra, không phải năng lực nào cũng phải triển khai huấn luyện trong chương trình 3 tháng này vì một số năng lực đã được đào tạo trong chương trình đào tạo 6 năm của BS đa khoa và được phát triển trong quá trình hành nghề của BS tại TTYTX. 4.1.4 Thành phần chính của khung năng lực cơ bản 1. Năng lực hành nghề chuyên nghiệp 2. Năng lực ứng dụng nguyên lý của y học gia đình trong thực hành 3. Năng lực chăm sóc y khoa theo nguyên lý y học gia đình 4. Năng lực giao tiếp – tư vấn 5. Năng lực lãnh đạo và quản lý 6. Năng lực chăm sóc hướng cộng đồng 4.2 Khung năng lực cơ bản của Bác sĩ y khoa công tác tại Trạm Y tế xã theo nguyên lý Y học gia đình 7
8. LĨNH VỰC 1: NĂNG LỰC HÀNH NGHỀ CHUYÊN NGHIỆP Tiêu chuẩn 1. Hành nghề theo tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp 1. Tiêu chí 1. Kê đơn đúng phác đồ điều trị hiện hành và phù hợp với bối cảnh cá nhân/gia đình đối với các bệnh – vấn đề sức khỏe thường gặp, bệnh nguy hiểm. 2. Tiêu chí 2. Giải thích và cho phép người bệnh tham gia quyết định điều trị trong đó tôn trọng quyền tự chủ của người bệnh/người khỏe, chia sẻ trách nhiệm, và đáp ứng nhu cầu đa dạng. 3. Tiêu chí 3. Tuân thủ luật pháp và các qui định của Bộ Y tế trong quá trình cung cấp dịch vụ y tế, kiểm soát một cách hợp lý xung đột lợi ích của người bệnh/người khỏe, gia đình, xã hội, tổ chức và của bản thân bác sĩ 4. Tiêu chí 4. Thường xuyên tự kiểm soát năng lực và đạo đức cho chính bản thân cũng như cho đồng nghiệp trong khi hành nghề để đảm bảo chất lượng chăm sóc. Tiêu chuẩn 2. Học tập suốt đời cho phát triển cá nhân và nghề nghiệp 5. Tiêu chí 1. Luôn phấn đấu phát triển nghề nghiệp, tự đánh giá, tự cải thiện năng lực bằng việc tham gia đào tạo liên tục, cập nhật kiến thức – thái độ và kỹ năng. LĨNH VỰC 2: NĂNG LỰC ỨNG DỤNG NGUYÊN LÝ Y HỌC GIA ĐÌNH TRONG THỰC HÀNH Bác sĩ gia đình cung cấp khả năng tiếp cận, quan tâm đến chăm sóc sức khoẻ cách tổng quát, toàn diện, liên tục; biết cách phối hợp chăm sóc người bệnh/người khỏe trong bối cảnh của gia đình và cộng đồng không giới hạn tuổi tác, giới tính, giai đoạn bệnh, tình trạng lâm sàng bằng cách sử dụng các quan điểm tâm sinh lý và mô hình chăm sóc lấy người bệnh/người khoẻ làm trung tâm. Bác sĩ gia đình phải có khả năng ứng dụng các nguyên lý y học gia đình phối hợp với các kiến thức của ngành về khoa học cơ bản, y học cơ sở, bệnh học, y xã hội học làm cơ sở lý luận để nhận biết, giải thích, giải quyết vấn đề và giáo dục truyền thông cho cá nhân, nhóm nhỏ, cộng đồng về tình trạng sức khỏe, bệnh tật. 8
9. Tiêu chuẩn 3. Ứng dụng các kiến thức khoa học cơ bản, y học cơ sở, bệnh học trong thực hành y học gia đình 6. Tiêu chí 1. Giải thích được hiện tượng sức khỏe trong mối liên hệ giữa các cơ quan trong cơ thể, giữa cơ thể với môi trường sống, tác nhân gây bệnh. Tiêu chuẩn 4: Chăm sóc ban đầu, tổng quát, toàn diện và liên tục 7. Tiêu chí 1. Có khả năng phát hiện sớm và xử trí phù hợp các bệnh lý cấp tính. 8. Tiêu chí 2. Vận dụng kiến thức đa chuyên khoa, đáp ứng được đa số các nhu cầu sức khỏe thường gặp trong bối cảnh lâm sàng ngoại trú. 9. Tiêu chí 3. Ứng dụng các phương thức tiếp cận chuyên biệt của y học gia đình trong thực hành khám chữa bệnh ngoại trú 10. Tiêu chí 4. Ứng dụng các phương thức chăm sóc phù hợp theo cá nhân – gia đình và theo vòng đời. 11. Tiêu chí 5. Vận dụng kiến thức văn hóa, đời sống xã hội và bối cảnh gia đình trong chăm sóc sức khỏe cá nhân và gia đình 12. Tiêu chí 6. Quản lý, chăm sóc sức khỏe người bệnh và gia đình một cách liên tục bằng thực hiện hồ sơ quản lý sức khỏe, bệnh án y học gia đình 13. Tiêu chí 7. Phối hợp chăm sóc và đảm bảo thông tin liên tục trong quản lý người bệnh giữa các tuyến y tế. (thông tin chuyển khám chuyên khoa – tiếp nhận bệnh từ tuyến trên và hội chẩn, phối hợp tư vấn nội viện theo yêu cầu của bác sĩ điều trị hoặc cá nhân, gia đình bệnh nhân) 14. Tiêu chí 8.Vận dụng các nguyên tắc về dự phòng trong chăm sóc người bệnh/ người khỏe (quản lý yếu tố đầu vào : chế độ ăn uống, sinh hoạt, vận động và đầu ra : triệu chứng thăm khám) 15. Tiêu chí 9. Lập được kế hoạch chăm sóc sức khỏe lâu dài, chuyên biệt cho từng cá nhân 16. Tiêu chí 10. Lập kế hoạch và thực hiện chăm sóc giảm nhẹ một cách hiệu quả và phù hợp cho các đối tượng có chỉ định y khoa. Tiêu chuẩn 5:Chăm sóc sức khỏe phối hợp trong y học gia đình 17. Tiêu chí 1. Có năng lực điều phối, phối hợp với các đồng nghiệp tuyến trên, chuyên khoa sâu và các thành phần khác trong chăm sóc sức khỏe người bệnh/ người khỏe và gia đình. 18. Tiêu chí 2. Có khả năng làm việc nhóm, hợp tác nhóm trong chăm sóc sức khỏe ban đầu. 19. Tiêu chí 3. Phối hợp với các đối tác khác tại địa phương trong chăm sóc sức khỏe cho người bệnh/ người khỏe 20. Tiêu chí 4. Sử dụng các công cụ truyền thông sẵn có (điện thoại, email, thư chuyển tuyến,...) hỗ trợ chuyển tải các thông tin phối hợp trong mạng lưới chăm sóc một cách hiệu quả và phù hợp. 21. Tiêu chí 5. Có khả năng truyền đạt kiến thức, phổ biến kỹ năng để người bệnh có thể tự chăm sóc và theo dõi tình trạng bệnh. 9
10. Tiêu chuẩn 3. Ứng dụng các kiến thức khoa học cơ bản, y học cơ sở, bệnh học trong thực hành y học gia đình 22. Tiêu chí 1. Có khả năng vận động người bệnh/ người khỏe và gia đình tham gia vào tiến trình chăm sóc, nâng cao sức khỏe của bản thân. Tiêu chuẩn 6: Chăm sóc sức khỏe hướng dự phòng 23. Tiêu chí 1. Có khả năng xác định yếu tố nguy cơ cho người bệnh/ người khỏe để quản lý, chăm sóc, dự phòng bệnh theo nguyên lý y học gia đình. 24. Tiêu chí 2. Có khả năng phát hiện sớm nguy cơ gây dịch và phối hợp tốt với y học dự phòng khi có dịch xảy ra. 25. Tiêu chí 3. Có khả năng xác định nhu cầu sàng lọc bệnh, yếu tố nguy cơ cho cá nhân và gia đình. 26. Tiêu chí 4. Có khả năng tư vấn, giải thích và giáo dục sức khỏe cho người bệnh/ người khỏe để dự phòng và phát hiện sớm các bệnh lý thường gặp và các bệnh nghề nghiệp. 27. Tiêu chí 5. Có khả năng lập kế hoạch và thực hiện dự phòng, tầm soát các vấn đề sức khỏe cho cá nhân và gia đình. 28. Tiêu chí 6. Sử dụng công cụ đa truyền thông sẵn có (điện thoại, email, internet, sách, báo, ghi chép truyền hình...) hỗ trợ chuyển tải các thông tin qua các kỹ năng thuyết trình, viết báo cáo, bài báo khoa học một cách hiệu quả và thích hợp. 29. Tiêu chí 7. Có khả năng tham gia thực hiện các chương trình y tế quốc gia tại địa phương. Tiêu chuẩn 7: Chăm sóc sức khỏe hướng gia đình 30. Tiêu chí 1.Có khả năng tiếp cận các vấn đề sức khỏe của bệnh nhân trong bối cảnh gia đình và môi trường của họ. 31. Tiêu chí 2.Phân tích các yếu tố trong gia đình (di truyền, thói quen sống, môi trường, sự gắn kết, ) có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe của từng cá thể về thể chất và tinh thần. 32. Tiêu chí 3. Lập kế hoạch chăm sóc sức khỏe cho từng cá nhân và cả gia đình. LĨNH VỰC 3: NĂNG LỰC CHĂM SÓC Y KHOA THEO NGUYÊN LÝ Y HỌC GIA ĐÌNH Bác sĩ gia đình phải có khả năng giải quyết các nhu cầu chăm sóc sức khỏe cơ bản một cách an toàn, kịp thời, chi phí - hiệu quả dựa vào bằng chứng khoa học và phù hợp với điều kiện thực tế. Bác sĩ gia đình phải chẩn đoán và chẩn đoán định hướng sớm, chính xác, xây dựng kế hoạch xử trí và quản lý sức khỏe cho người bệnh/người khỏe theo lứa tuổi và trường hợp bệnh. Các bác sĩ gia đình phải có khả năng nhận biết những tình trạng bệnh vượt quá phạm vi chuyên môn; xử trí ban đầu, chuyến tuyến phù hợp và an toàn. Tiêu chuẩn 8. Chẩn đoán và xử trí phù hợp với tình trạng bệnh và điều kiện thực tế. 33. Tiêu chí 1. Có khả năng khai thác bệnh sử, tiền sử chính xác, đầy đủ. 10